Pochwała jest dobra na wszystko

1999-12-16

Personel

Katarzyna Kloskowska-Kustosz

Okazywanie uznania - bezcenna i niedoceniana umiejętność (część 2)

"Największe upokorzenie w życiu to ciężko pracować nad czymś, za co oczekujesz uznania, i nie być za to docenionym".
Edgar Watson Howe

Pochwała to wspaniałe i nieskomplikowane narzędzie umożliwiające przekazywanie innym uznania dla ich pracy, działań i postaw. Polepsza wyniki pracy, stymuluje kreatywność i innowacyjność, tworzy atmosferę współpracy, zachęca do zdrowej rywalizacji. Pochwała wywołuje uśmiech na twarzy chwalonego, stwarzając szansę częstszego przeżywania pozytywnych emocji.

Potrzeba uznania jest uniwersalną potrzebą wszystkich ludzi - niezależnie od zajmowanego przez nich stanowiska, ich wieku czy pensji. Jedna zarówno przyjmowanie, jak i przekazywanie pochwał jest procesem skomplikowanym, z którym wiąże się wiele problemów. Na szczęście wiele z nich można rozwiązać za pomocą szkolenia.

Rada

Należy zadbać o to, by nauka i doskonalenie umiejętności okazywania uznania opierało się na przykładach z życia zawodowego uczestników kursu.

Chłód najbliższych

Z moich doświadczeń szkoleniowych wynika, że ludzi, którym wystarcza taka liczba pochwał, jaką otrzymują na co dzień, jest niewiele. Uznanie jest im potrzebne nie tylko w życiu zawodowym, ale również prywatnym. Zaryzykuję nawet twierdzenie, że niezaspokojenie głodu pochwał w sferze osobistej odbija się niekorzystnie na sferze zawodowej.
Wiele osób nosi w sobie uczucie krzywdy, obojętności, niedocenienia, braku akceptacji wyrażające się w niezaspokojonej potrzebie bycia docenionym przez osoby najbliższe. Osoby te na różne sposoby starają się radzić sobie z brakiem uznania. Jednym z tych sposobów jest zaprzeczanie potrzebie okazywania i otrzymywania pochwał (a nawet wszelkich uczuć pozytywnych). Takie osoby są szczególnie oporne na próby nauczenia ich tej umiejętności.

Nadmierny samokrytycyzm

To, jak ludzie podchodzą do problemu okazywania uznania, wiąże się zwykle ze sposobem, w jaki traktują samych siebie. Postawa wobec siebie znajduje odzwierciedlenie w postawie wobec innych. Niektórzy są wobec siebie wyrozumiali, akceptują siebie całkowicie i pozwalają sobie na błędy; inni na odwrót są surowi, wymagający, koncentrują się na własnych wadach, błędach i niepowodzeniach. Tym ostatnim trudniej stosować w praktyce umiejętność udzielenia pochwały innym. Pewnym sposobem na przełamanie ich oporów może być codzienne ćwiczenie okazywania uznania samym sobie. Takie osoby pod koniec dnia powinny pochwalić same siebie za to, co udało się im zrobić dobrze i z czego są zadowolone.

Rada

Trener powinien zachować wobec osób prezentujących taką postawę dużą wyrozumiałość i spokój. Sesję należy rozpocząć od refleksji nad przyczynami zahamowań w wyrażaniu pochwał. Trener powinien dążyć do zdemaskowania najróżniejszych racjonalizacji, które ludzie tworzą, by usprawiedliwić tę postawę. Poprzez ćwiczenia umiejętności okazywania uznania oparte na sytuacjach znanych uczestnikom z codziennej praktyki należy pokazać im korzyści płynące z wykorzystania tej umiejętności. Warto też przeprowadzić konfrontację między osobami wątpiącymi a prawdziwymi zwolennikami okazywania uznania. Te elementy szkolenia pomogą znaleźć skuteczny pomost pomiędzy teorią i praktyką stosowania tej umiejętności.

Pochwały a motywacja

Wielu osobom okazywanie uznania kojarzy się tylko z nagrodą pieniężną. Trzeba jednak pamiętać, że udzielanie pochwał nie może i nie powinno zastępować spójnego, przemyślanego i jasnego dla wszystkich systemu motywacyjnego. Jego zasady powinny być bardzo starannie przemyślane, zaplanowane i wprowadzone w życie. Oczywiście muszą być zgodne z filozofią i celami firmy. Sytuacja, gdy - niezależnie od zasług pracownika - jedyną formą uznania staje się pochwała słowna, zaprzecza zasadności jej stosowania. Powoduje bowiem, że wśród pracowników narasta rozżalenie i niechęć do tej formy okazywania uznania.

Rada

Podczas szkolenia należy przećwiczyć tworzenie takiego systemu motywacyjnego, w którym pochwały będą jednym ale nie jedynym z jego elementów.

Ukryta krytyka

Pochwała jest narzędziem, które ma wzmacniać pozytywne aspekty działań innych osób. Dlatego warto uczulić osoby doskonalące swoją umiejętność udzielania pochwał, aby nie mieszały uznania z krytyką.

Rada

Aby pochwała mogła zadziałać, nie może znajdować się w towarzystwie wypowiedzi negatywnych. Jest bowiem więcej niż prawdopodobne, iż osoba słuchająca słów uznania skoncentruje się bardziej na uwagach krytycznych.

Komunikaty werbalne i niewerbalne

Podstawą skutecznej komunikacji między ludźmi jest zgodność między komunikatami werbalnymi i niewerbalnymi. W przypadku braku zgodności między nimi ludzie - zresztą nieświadomie - za prawdziwy uznają komunikat niewerbalny. Tymczasem bardzo często zdarza się, że osoby mające kłopot z wyrażaniem pochwał prezentują bardzo niespójną postawę między komunikatami werbalnymi i niewerbalnymi.

Rada

Należy pamiętać, że pochwała (nawet najprecyzyjniej przygotowana słownie) nie odniesie zamierzonego skutku, jeśli udzielający jej będzie unikać wzroku osoby, którą chwali, mówić niezdecydowanym głosem, tonem odpowiednim raczej dla opowiadającego żarty niż udzielającego pochwały. Trzeba też zadbać o miejsce nie powinno się tego robić np. na korytarzu, w pośpiechu, w trakcie podnoszenia słuchawki dzwoniącego właśnie telefonu.

Często szefowie, którzy czują się niezręcznie podczas rozmowy mającej na celu okazanie uznania pracownikowi, mają tendencję do zamieniania pochwały w żart. Tymczasem taka pochwała nie tylko nie spełnia swojej funkcji, ale odnosi wręcz odwrotny skutek, gdyż pozostawia obdarowanego w niepewności co do intencji chwalącego. Nie wie on wtedy, czy uwaga wygłoszona żartobliwym, prześmiewczym tonem to rzeczywista pochwała czy raczej uszczypliwa uwaga na temat jego pracy.

Rada

Warto wyciągać wnioski z obserwacji innych osób. Należy przypatrywać się ich postawie, tonowi głosu, gestom, mimice, używanym przez nich zwrotom. Być może uda się włączyć którąś z wykorzystywanych przez nich technik do własnego stylu chwalenia innych.

Przykład trenera

Pochwała jest bardzo skutecznym sposobem motywowania ludzi. Równie skuteczne jest modelowanie zachowań czyli wpływanie na zachowanie innych. Na szkoleniu taką funkcję pełnią trenerzy. Stają się oni przykładami do naśladowania.
Jeśli więc szkolenie poświęcone umiejętności udzielania pochwały ma być efektywne, przede wszystkim trener powinien dobrze opanować tę umiejętność. Szkolący, który nie stosuje w trakcie zajęć pochwał może stać się negatywnym wzorcem i to niezależnie od tego, jak dobre było szkolenie.

Rada

Nauczmy się czerpać radość z przekazywania i przyjmowania pochwał, pamiętając o korzyściach z niej płynących. Może dzięki tej umiejętności będzie nam, chociaż odrobinę, łatwiej żyć i pracować, czego sobie i Państwu życzę.

« Powrót